Planet of the Humans, een waardeloze docu over duurzame energie
DOOR THIJS TEN BRINCK · 26 APR 2020

De beroemde Amerikaanse documentairemaker Michael Moore publiceerde op 21 april 2020 (Earth Day) de docu Planet of the Humans gratis toegankelijk op Youtube. Een aantal mensen was benieuwd naar mijn mening over de film. Hierbij.

In reaction to quite some Google Translate traffic from Australia and the US, I published a translation of this article.

Vol drogredenen en halve waarheden
De docu duurt anderhalf uur. Ondanks dat je deze dagen vermoedelijk meer tijd hebt dan ooit en Planet of the Humans gratis beschikbaar is, raad ik kijken van de film af. De docu is kwalitatief uitermate teleurstellend.

Bron: XKCD
Het liefst zou ik deze film verder negeren. De ervaring met contraire shockdocs is helaas dat liefhebbers van contraire onzin er mee aan de haal gaan. Daarmee groeit de kans dat ook mensen met een prettiger levenshouding blootgesteld worden aan de drogredenen in de film. 

Bij vrijwel alles dat ik afgelopen week publiceerde over de transitie, voelde iemand zich geroepen om deze film te tippen. Vaak ongetwijfeld oprecht, vermoedelijk soms ook om een loze herhaling van zetten uit te lokken.

Nu ken ik mijzelf en weet ik dat ik – zeker nu ik de film gezien heb – moeite zal hebben om mijn tijd niet te verdoen met loze discussies. Om er in een keer van af te zijn, hierbij mijn belangrijkste bevindingen. Notities in bruin zijn punten waaraan ik mij bovengemiddeld stoorde, notities in rood onjuistheden waarop de filmmakers verregaande conclusies baseren. 

Sectie 1. ‘Duurzame energie is niet duurzaam’.

De film start met een introductie over klimaat en de origin story van regisseur Jeff Gibbs. Al in zijn vroege jeugd saboteerde de filmmaker een bulldozer die een bos zou platgooien. Sindsdien was hij altijd bij milieu- en klimaat betrokken. Nu begint hij echter toch aan de bekende oplossingen te twijfelen. Notities:

Flauw voorbeeld (7:00). Op een festival ‘powered by the sun’ komt Gibbs erachter dat de organisatie dieselaggregaten aanslingert. Ha, betrapt! Of Gibbs heeft deze film gemaakt voor mensen die graag lachen om hippies die door de mand vallen, of Gibbs schat in dat zijn publiek niet begrijpt dat zonnepanelen alleen energie leveren als de zon schijnt.
Desinformatie (18:30). Een man met een pet claimt zonder weerwoord dat kolencentrales meer CO2 uitstoten naarmate er meer windturbines aan het net gekoppeld worden. Dit is onzin. Als het waait regelen fossiele energiecentrales terug, verbruiken zij minder brandstof en stoten zij dus minder CO2 uit. 
‘Autoriteiten’ met dezelfde mening als Gibbs (22:00). Gibbs voert twee schrijvers, een socioloog en een antropoloog op die voor Gibbs bekrachtigen dat ‘technological fixes’ niet helpen tegen klimaatverandering. Bewijs wordt niet geleverd.
Desinformatie (25:30). Ozzie Zehner, auteur van ‘Green Illusions’ (en tevens producent van deze docu), beschrijft hoe steenkool gebruikt wordt in de productie van zonnepanelen. De conclusie is dat zonnepanelen geen fossiele energiebronnen vervangen. Dit is onzin. De ‘energetische terugverdientijd’ van zonnepanelen is prima.
Valse suggestie (26:00). Zehner toert langs enkele nieuw gebouwde gascentrales en claimt dat de elektriciteitsproductie van alle gesloten kolencentrales in de VS door nieuwe gascentrales is overgenomen. In feite is het marktaandeel van fossiele energie (kolen + gas) in de Amerikaanse elektriciteitsproductie tussen 2010 en 2018 met ±6 procentpunt afgenomen. Het aandeel hernieuwbare elektriciteit nam in diezelfde periode met ±6 procentpunt toe.
Haatzaaien (36.00). Na nog een serie halve waarheden en hele onwaarheden van Zehner openbaart Gibbs dat de broers David en Charles Koch (oliemiljardairs everybody loves to hate) goed verdienen aan de energietransitie. Deze openbaring wordt direct gevolgd door een versnelde montage van mijnbouw, kinderarbeid, bomenkap en fossiel energieverbruik ten behoeve van wind- en zonneparken en elektrische auto’s. Dit grenst aan volksmennerij.
Sectie 2. ‘Niet de technological fixes maar wijzelf zijn het probleem.’

Na het trekken van de foutieve conclusie dat windturbines, zonnepanelen en elektrische auto’s geen uitkomst bieden, zoomt Gibbs uit naar het ‘werkelijke probleem’. De industriële maatschappij die streeft naar groei gebruikt het idee van hernieuwbare energie als dekmantel om onze manier van leven niet te hoeven veranderen. Notities: 

‘Autoriteiten’ met dezelfde mening als Gibbs (46:00). De experts van minuut 22 en een aantal anderen zijn terug om te vertellen dat bevolkingsgroei gekoppeld aan toenemende welvaart het probleem zijn. Een man met een muts in de introductie had dat al geopperd. Met de valse toon die tot nu toe in de docu is gezet, is het onverantwoord om bevolkingsgroei als hoofdprobleem te opperen. Onfrisse conclusies liggen dan om de hoek.
Duurzaam is een religie (49:00). In gesprek met een sociaal psycholoog komt Gibbs tot de ‘conclusie’ dat ons geloof in hernieuwbare energie past in een lange lijn van ‘gevaarlijke religieuze acties’ waarmee de mensheid heeft gepoogd om te dealen met onze onvermijdelijke sterfelijkheid. Het slaat nergens op maar het klinkt interessant. 
Sectie 3. ‘Biomassa is een pact met de duivel’

Nadat het geloof in duurzame energie is geframed als gevaarlijk religieus pakt Gibbs door met schokkende beelden en claims over biomassa. Slim, biomassa is de meest ondoorzichtige markt in het spectrum van alle denkbare duurzame energie. Hier zijn daadwerkelijk misstanden qua CO2-boekhouding en lokale luchtverontreiniging te belichten. Notities:

Eenzijdig verhaal (53:00). Een activist claimt dat er ‘hele bomen’ in een biomassacentrale verdwijnen. Helaas, niet alles dat er uitziet als een hele boom is geschikt om meubels, woningen of papier van te maken. Net zoals de mooiste appels naar de supermarkt gaan en minder mooie appels naar sapfabrikanten, kent ook de bosbouw zijn b-keus. Duurzame biomassa bestaat en suggereren dat dat niet zo is, is kwalijk.
Suggestief verhaal (60:00). Met een serie fragmenten schept Gibbs het beeld dat vrijwel alle milieu-organisaties fan zijn van biomassa, als hoofdalternatief voor steenkool. Wie het (Nederlandse) biomassadebat kent, weet dat dat zeker niet het geval is. Bekende milieuclubs strijden wereldwijd tegen biomassa. Eerder te sterk dan te weinig. 
Vals weergeven van nuance (67:00). Gibbs zet een groot aantal milieuactivisten op een rij die ontwijkend antwoorden als Gibbs hen vraagt naar een standpunt over biomassa. Niet gek, gezien de vele nuances rond dit veld is een snel en pasklaar antwoord eerder verdacht dan het niet paraat hebben van zo’n antwoord.
Sectie 4. ‘Stinkend rijke boeven misleiden de wereld’

Nadat Gibbs alle vormen van hernieuwbare energie én de milieubeweging verdacht heeft gemaakt, pakt hij door met de sponsoring van milieuclubs door ‘foute’ bedrijven en miljardairs. Notities:

Suggestief verhaal (80:00). Gibbs somt geldstromen naar milieuclubs op, begeleid met uitspraken van milieu-activisten die in het straatje van de geldschieters lijken te passen. Lijken, want bewijzen heeft Gibbs wederom niet.
Conclusie. Veel geschreeuw, weinig wol

De energiesector is een miljardenbusiness. Ombouwen van de huidige fossiele energiesector naar een CO2-neutrale industrie is een miljardenbusiness. Ook gevestigde partijen met een fossiele geschiedenis storten zich op deze klus, gelukkig maar.

Bewust of onbewust
Dat er ook onfrisse types op subsidies afkomen, is praktisch onvermijdelijk. Misstanden zijn er geweest en zullen er zijn. 

Dat betekent niet, zoals Moore, Gibbs en Zehner wel concluderen, dat duurzame energiebronnen ons afleiden van het werkelijke probleem. Het zijn Moore, Gibbs en Zehner die ons met deze film afleiden van de werkelijkheid. Of de heren dit beeld scheppen met de beste intenties, is gissen. Het effect zal er hoe dan ook zijn. Binnen 5 dagen na publicatie is de film al 2,5 miljoen keer bekeken. Dit gaat weer veel zinloze ophef opleveren. Irritant.

Toevoeging 1 mei 2020: Dit stuk heeft nogal wat losgemaakt. De meest gestelde vraag (in keurig tot absoluut niet zo keurige varianten) is of ik echt helemaal niets positiefs kan benoemen aan deze film. Mijn initiële antwoord daarop is dat eventuele positieve of terechte punten in het licht van bovengenoemde desinformatie niet ter zake doen. Een film die zo overduidelijk is opgebouwd om het publiek met valse info op te hitsen, verdient geen constructieve feedback. 

Op dat initiële antwoord kreeg ik logischerwijs regelmatig de vervolgvraag of ik de beschreven nadelen van de energietransitie dan helemaal niet zie. Natuurlijk zie ik die nadelen wel. Ook klopt het natuurlijk dat er partijen zijn die misbruik maken van deze situatie. Deze punten beschrijf ik regelmatig, zijn geen nieuws en zijn in de docu zo valselijk uitvergroot dat naar mijn smaak van terechte, laat staan positieve punten, in de hele film inderdaad geen sprake is. 

— Lees op www.wattisduurzaam.nl/25689/energie-beleid/planet-of-the-humans-een-waardeloze-docu-over-duurzame-energie/

Advertisement