Algemeen belang dient voor te gaan op eigenbelang van boeren | De Volkskrant

Algemeen belang dient voor te gaan op eigenbelang van boeren

22 december 2019
In Argentinië, het land waar ik momenteel met vakantie ben, kennen ze boerenprotesten al wat langer dan wij. Zo begrijp ik althans van mijn taxichauffeur, een meertalige econoom die door een aaneenschakeling van pech en verkeerde keuzes nu ubert. Een uitgesproken tegenstander van de voormalige president Cristina Kirchner bovendien, de links-populistische peronista die nu weer terug is in het centrum van de macht, ditmaal als vice-president.

advertentie

Wilt u dit verhaal liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.

Hij vertelt me over het grote boerenprotest van 2008. Kirchner besloot plotsklaps de exporttarieven op sojabonen fors te verhogen om de lege overheidspot te vullen, ze had immers wat dure verkiezingsbeloftes in te lossen. Een andere belangrijke reden was dat ze de boeren wilde bewegen meer goedkoop voedsel te produceren voor de eigen bevolking, in plaats van massaal het financieel aantrekkelijkere soja te verbouwen voor de export. In haar strijd tegen de boeren positioneerde Kirchner zich als een hedendaagse Robin Hood, die de schatrijke boeren met hun megawinsten wat afroomde, zodat het volk wat lucht zou krijgen. ‘Maar vertel eens, waar gaan die boerenprotesten in Holanda eigenlijk over?’

Ik vertel over de stikstofcrisis en hoe onze boeren enorm veel produceren voor zo’n klein landje, vooral voor de export. En hoe de boeren daarbij juist de steun krijgen van de populisten, die zich in Nederland rechts noemen en alles wat met het klimaat of de natuur te maken heeft aanvallen of verdacht maken. Het is een voor de Latijns-Amerikaanse gesprekspartner onbegrijpelijk verhaal. ‘Waarom steunt het volk de boeren dan, wat is hun belang bij die overproductie? Waarom is het volk tegen klimaat- en milieumaatregelen, jullie liggen toch half onder zeeniveau?’

Waar in Argentinië de populisten punten proberen te scoren door de boeren aan te pakken, is het in Nederland juist andersom. Bij ons scoor je punten door de boeren heilig te verklaren, als eerlijke, pure mensen met groeven in de kop van het harde werken. Zwijgend, koppig en sociaal klunzig, zoals wij Nederlanders onze underdogs graag zien. Zonder boeren geen eten, en zonder Boer zoekt Vrouw geen kijkcijfers. Als geboren en getogen Tukker ken ik echter ook een andere kant, die van aso’s met een erf vol troep, valse honden, geelgespoten gifvelden en oranje Opel Manta’s die graag fietsers van de weg rijden.

Het gedweep met de boer laat vooral zien hoe het neoliberalisme in Nederland niet alleen economische, maar ook culturele schade heeft aangericht. Zo menen hele volksstammen dat als iedereen aan zichzelf denkt, aan iedereen wordt gedacht. Ondernemers en vrije jongens zijn slachtoffer, de overheid de kwaaie pier. Het is de reden waarom populisten economisch beleid promoten dat tegen de belangen van hun kiezers ingaat, en hun kiezers ondernemers omarmen die slechts voor hun eigen hachje opkomen. In het geval van de boeren zelfs ten koste van de wél in ons aller belang zijnde, democratisch tot stand gekomen milieuafspraken. In het neoliberale populisme zijn klimaatactivisten die opkomen voor het algemeen belang werkschuw tuig, en boeren die opkomen voor hun eigen belang helden.

Natuurlijk heeft de overheid een fout gemaakt door te lang te denken het stikstofdossier wel weg te kunnen polderen, en zal het nu netjes moeten omgaan met de boeren. Maar de volkssympathie voor de boeren lijkt vooral voort te komen uit herkenning. Sympathie voor de boer die worstelt met stikstof, omdat je zelf geen zin hebt in een dure warmtepomp. Sympathie voor de boer die moet veranderen, omdat je zelf ook niet wil veranderen. Mijn taxichauffeur knikt. ‘Populisme gaat altijd over egoïsme. Kirchner wilde vooral de staatskas vullen om er zelf uit te stelen. En de mensen vergeven haar, omdat ze zelf precies hetzelfde zouden doen.’ Nu heb ik de Nederlandse kiezer wat hoger zitten, maar het zou verstandig zijn als de regering het huidige populisme niet verder voedt met slappe naar-de-mond-praterij en laffe compromisjes, maar met kracht uitdraagt waartoe ze is verkozen: het dienen van het algemeen belang. 

Sander Schimmelpenninck is journalist en ondernemer
— Lees op www.volkskrant.nl/columns-opinie/algemeen-belang-dient-voor-te-gaan-op-eigenbelang-van-boeren~b1261c47/