Let op je levervet (en kijk uit wat je in plaats van alcohol drinkt) – Volkskrant

Heeft uw lichaam meer een appel- of een peervorm? Het klinkt als een wat vreemde vraag, maar voor mensen met overgewicht is die van belang. Want niet alleen de hoeveelheid vet is een probleem, maar vooral de verdeling daarvan: een appelvorm betekent meer vet in de buikholte – vet dat is opgeslagen in en rond de organen. Vooral mannen hebben daar last van. Iemand met een peervorm heeft meer vet op de heupen en op andere plekken, en dat komt vaker voor bij vrouwen.

Naast buikvet lijkt ook vetophoping in de lever ongezond: door leververvetting werkt de lever minder goed en dat is een risico voor leverziekten, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Esther Winters-van Eekelen, onderzoeker bij de afdeling Klinische Epidemiologie van het Leids Universitair Medisch Centrum, probeerde greep te krijgen op hoe voeding het beruchte buikvet beïnvloedt en vet in de lever doet ophopen. En komt met een praktische tip: ‘Geen alcohol drinken? Let dan op wat je in plaats daarvan neemt.’

De meeste mensen gaan nu op een weegschaal staan om te kijken of ze te zwaar zijn, of rekenen hun body mass index uit – je lichaamsgewicht gedeeld door je lengte in het kwadraat. Is levervet een beter criterium?

‘We weten niet precies wat belangrijker is: lever- of buikvet. Wij wilden voor ons onderzoek vooral begrijpen hoe voeding deze vormen van vetophoping kan beïnvloeden en hoe dat leidt tot gezondheidsproblemen. We wilden daarom buikvet en levervet nauwkeurig meten en dat hebben we gedaan met een MRI-scan. Dat is een betrouwbare methode, maar ook erg duur en alleen al daarom niet haalbaar voor de gemiddelde Nederlander om zelf te laten meten. Je kunt levervet ook wel op andere manieren schatten, maar die zijn niet zo precies. Dus voorlopig is jezelf wegen en je buikomvang meten een goede maat.’

Hoe ontstaat levervet?

‘Als je meer calorieën binnenkrijgt dan je verbrandt, slaat vet zich op in onderhuids vetweefsel. Als dat niet meer goed lukt, komt het in je buikholte terecht. Via je bloed komt het dan gemakkelijk in de lever, die kan vervetten.

‘Wie 100 gram zoete snacks per dag eet – twee Snickers – heeft gemiddeld 20 procent meer levervet vergeleken met iemand die dat niet doet, wie een glas alcohol per dag drinkt 9 procent. Alcoholische dranken bevatten veel calorieën. Een glas bier bijvoorbeeld levert 110 kilocalorieën. Alcohol draagt direct bij aan de vervetting van de lever. Daarnaast zijn mensen die meer drinken doorgaans zwaarder, wat weer kan leiden tot meer levervet.’

Veel mensen besluiten tegenwoordig om een paar weken geen alcohol te drinken. Gaat dat vet dan weer weg?

‘Dat ligt eraan wat je in plaats daarvan drinkt. Vervang alcohol door frisdrank, en je houdt evenveel levervet. Als je in plaats van alcohol een glas melk, koffie of thee neemt, lijkt dat samen te gaan met minder vet.’

Hoe heeft u dat onderzocht?

‘Met een groot gegevensbestand met ongeveer zevenduizend mensen. Die vulden tussen 2008 en 2012 vragenlijsten in over hun voeding en andere leefgewoonten. Bij ongeveer tweeduizend mensen hebben we ook buik- en levervet gemeten.

‘We gebruikten een statistisch model waarmee we het aantal calorieën gelijk konden houden en konden berekenen hoe het levervet verandert als je een alcoholische drank vervangt door een suikerhoudende, zoals frisdrank of vruchtensap.

‘Er was geen verschil tussen het drinken van suikerhoudend fris en alcoholische dranken, terwijl eenzelfde hoeveelheid aan calorieën aan melk samenging met minder levervet. Wij concludeerden daarom dat niet alleen de hoeveelheid calorieën bijdraagt aan levervet, maar ook de suikers uit frisdranken.

‘Het gaat bij dit soort dwarsdoorsnede-onderzoeken om verbanden, het is geen keihard bewijs voor een oorzakelijk verband. Als je dat goed zou willen onderzoeken, zou je een groep mensen gedurende lange tijd het ene voedingsmiddel moeten geven en een andere groep een ander voedingsmiddel. Dat is met voedingsonderzoek altijd lastig: mensen houden zich vaak niet aan een dieet. En ze hebben vaak al lang hetzelfde voedingspatroon, dus het effect van een tijdelijke dieetwijziging is moeilijk te onderzoeken.’

Wat doet alcoholvrij bier met je levervet?

‘Dat hebben we nog niet kunnen onderzoeken. Alcoholvrij bier bevat minder calorieën, maar er zit weer meer suiker in dan in gewoon bier. Ook andere alcoholvrije alternatieven, zoals Radler, bevatten veel suikers. De effecten van Radler en lightfrisdranken op levervet hebben we niet kunnen onderzoeken, want die zaten niet in de vragenlijst. En alcoholvrij bier was toen nog niet zo in opmars. Maar ik denk dat die ook niet veel beter zijn voor je levervet dan alcohol. Dranken met weinig calorieën en zonder suiker zijn altijd een goed idee, zoals water of spa rood.’

En meer bewegen, helpt dat?

‘Om dat te onderzoeken hebben we eenzelfde statistisch vervangingsmodel gebruikt. Mensen zitten per dag heel veel en dat is ongezond. Rustig wandelen in plaats van zitten bleek niet samen te gaan met minder levervet, maar wat intensiever bewegen wel, zoals stevig wandelen, traplopen of stofzuigen.’

Hoe zit het met uw eigen levervet?

‘Geen idee eigenlijk. Als het goed is, is dat vrij weinig. Ik let er wel op minder alcohol te drinken. Ik merk bij mezelf dat ik het dan ook ga vervangen door fris, want spa rood word je wel een beetje zat.’