We redden het niet met zon, wind en biomassa | Trouw

De bronnen die fossiele brandstoffen moeten vervangen, zijn niet duurzaam rendabel. Er rest niets anders dan ons energieverbruik drastisch in te perken, meent Quintijn Hoogenboom van de Werkgroep Voetafdruk Nederland.

Quintijn Hoogenboom20 augustus 2019, 9:18

De zoektocht naar een duurzame maatschappij, zonder fossiele brandstoffen, is in volle gang. Met zon en wind zou het allemaal uitgevoerd moeten worden. Hoe gaan we dat bereiken, en kunnen we het bereiken?

De techno-optimisten zeggen van wel, er valt immers voldoende zonne-energie op de aarde, en we hoeven dat slechts in elektriciteit om te zetten.

Bovendien kunnen we opnieuw kernenergie, mogelijk nu ook met thorium, uit de kast halen om daarmee de stabiliteit van de elektriciteitsvoorziening te borgen.

Return on Energy Invested
Een maat voor efficiëntie van energiedragers is de energiedichtheid. Hoeveel oppervlakte heb je nodig om vanuit een bron een bepaalde hoeveelheid energie te produceren. Dan blijkt, wat we intuïtief allang wisten, dat fossiele energie idioot goed scoort ten opzichte van zonnepanelen, waterkracht, windturbines en biomassa: wel 1000 tot 10.000 keer zo goed. Dat laat ook zien dat het waarschijnlijk een enorme opgave is, en erg veel oppervlak – land en zee – kost om met zon en wind onze benodigde energie te produceren.

Nog belangrijker is het energierendement, de EROI, Energy Return on (Energy) Invested. Simpel gezegd wat je aan energie wint, gedeeld door wat je bij de winning erin hebt moeten stoppen. Bij een EROI van 1 heb je geen nettowinst. Bij een EROI van 2 moet je net zoveel energie investeren als je er netto uit haalt. Uit onderzoek blijkt dat we een EROI van ten minste 14 nodig hebben om onze hoogtechnologisch ontwikkelde maatschappij draaiend te houden.

En wat blijkt? Fossiele brandstoffen werden met een hoge EROI gewonnen. Soms wel boven de 50. De laatste jaren wordt het wel steeds moeilijker en kost het meer energie om olie en gas – laten we het over steenkool even niet hebben – te winnen en daalt de EROI sterk, tot waardes tussen de 10 en 20.

Windmolens zitten, ondanks hun lage energiedichtheid, waarschijnlijk op een EROI van ongeveer 15. En zouden daarmee de meest kansrijke duurzame bron moeten zijn. Maar ze leveren relatief weinig energie, en tot hoe ver kunnen we de Noordzee volbouwen?

Met zonnepanelen is het helaas nog een stuk slechter gesteld. In Duitsland zijn zonnepanelen in de afgelopen twintig jaar niet of nauwelijks boven een EROI van 1 uitgekomen. Zelfs in zonrijk Spanje is in grootschalige zonneparken slechts een EROI van 2,5 gehaald.

Rantsoenering
En voor biomassa, ook een brandstof met een heel lage energiedichtheid, heb je veel grondoppervlak nodig, grond die ook voor voedsel nodig is. Bovendien blijkt de EROI van biomassa te laag te zijn om deze brandstof überhaupt te gebruiken voor elektriciteitsproductie.

Kortom, van alle technologische beloftes die ons worden voorgespiegeld blijft slechts windenergie, met veel haken en ogen, als duurzaam rendabel over.

Wat dan wel? Ik denk dat drastisch inkrimpen van ons energieverbruik de enige mogelijkheid is. Energie, CO2-uitstoot, zal gerantsoeneerd moeten worden, dus op de bon. Voor consumenten en voor de overheid (de overhead zoals kustverdediging, het justitieel apparaat, het leger, straatverlichting). Via deze rantsoenering moeten ook bedrijven en energieproducenten zich noodgedwongen aanpassen.

Vliegen zal snel afgelopen zijn. Iedereen wordt gedwongen met minder energie te gaan leven en energieverslindende activiteiten te staken. Maar we zouden onze Parijs-doelstelling op deze manier kunnen halen, en daar wordt iedereen gelukkiger van.
— Lees op www.trouw.nl/opinie/we-redden-het-niet-met-zon-wind-en-biomassa~b2b361f7/